De wereld om ons heen verandert razendsnel. Technologieën zoals AI en data science hebben niet alleen invloed op de arbeidsmarkt, maar ook op de manier waarop we leren en onderwijzen. Het Rapport Wennink – dat onlangs verscheen – benadrukt dat Nederland moet investeren in talent en digitale vaardigheden om toekomstbestendig te blijven. Maar hoe vertaal je die ambitie naar de praktijk van het hoger onderwijs? En wat kunnen we leren van initiatieven zoals LifePort Arnhem Nijmegen, waar onderwijs, onderzoek, bedrijfsleven en overheid in verbinding worden georganiseerd? Wat mij betreft ligt daar de toekomst en de transitie van het hoger onderwijs.
In deze blog verken ik hoe digitale transformatie het hoger onderwijs kan veranderen – en wat dat betekent voor studenten, docenten en de regio.
1. Digitale vaardigheden: Niet langer een optie, maar een must
Het Rapport Wennink is duidelijk: Nederland moet investeren in toekomstbestendige vaardigheden. Voor het hoger onderwijs betekent dit dat digitale geletterdheid niet langer een keuze is, maar een vereiste. Of je nu verpleegkunde, engineering of bedrijfskunde studeert, technologie speelt een steeds grotere rol in elk vakgebied.
Wat betekent dit voor het onderwijs?
- Integratie van digitale vaardigheden in alle opleidingen. Denk aan data-analyse voor zorgprofessionals, AI voor logistiek studenten, en digitale ethiek voor toekomstige managers.
- Praktijkgerichte toepassingen: Student moeten niet alleen over technologie leren, maar ook met technologie werken. Bijvoorbeeld door het digitaliseren van zorgprocessen of het ontwikkelen van slimme steden.
In het koersbeeldprogramma van de HAN werken we aan de ontwikkeling van digi- en datavaardigheid van studenten (via onderwijsontwikkeling) en medewerkers (oa. professionalisering).
LifePort Arnhem Nijmegen als voorbeeld LifePort is een samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven in de regio Arnhem Nijmegen. Het Talentplan van LifePort richt zich op het ontwikkelen van vaardigheden die aansluiten bij de behoeften van de lokale arbeidsmarkt, met name in de sectoren life sciences, health en hightech. Door studenten te koppelen aan bedrijven en innovatieprojecten, leren ze niet alleen de theorie, maar passen ze kennis direct toe in de praktijk.
2. Flexibel leren: Onderwijs dat meebeweegt met de tijd
Het traditionele onderwijsmodel – vier jaar dezelfde opleiding, vast rooster, fysieke colleges – past niet meer bij de dynamische arbeidsmarkt van vandaag. Het Rapport Wennink pleit voor een leven lang ontwikkelen en flexibele leertrajecten. Maar hoe ziet dat er in de praktijk uit?
Mogelijkheden voor flexibel leren:
- Microcredentials: Korte, praktijkgerichte cursussen over digitale thema’s, zoals cybersecurity of digitale marketing. Deze zijn toegankelijk voor zowel studenten als professionals.
- Hybride onderwijs/Blended leren: Een mix van online en offline leren, zodat studenten zelf kunnen bepalen waar en wanneer ze studeren.
- Gepersonaliseerd leren: Met behulp van data en AI kunnen leerpaden worden afgestemd op individuele behoeften.
Waarom dit werkt Een verpleegkundige die zich wil specialiseren in e-health hoeft niet een volledige IT-opleiding te volgen. Met een microcredential kan hij/zij gericht de vaardigheden leren die hij/zij nodig heeft. Dit maakt onderwijs toegankelijker en relevanter voor de arbeidsmarkt. Bij de HAN is flexibilisering 1 van de strategische doelen. In het landelijke programma Npuls is flexibilisering een belofte: Leren zonder drempels.
3. Samenwerken met het werkveld: Leren door doen
Het Rapport Wennink benadrukt het belang van publiek-private samenwerking. Maar hoe vertaal je dat naar het hoger onderwijs? Door studenten te laten werken aan echte uitdagingen, in samenwerking met bedrijven en instellingen.
Hoe dit in de praktijk werkt:
- Living labs: Fysieke en digitale omgevingen waar studenten, docenten en bedrijven samen innovatieve oplossingen bedenken.
- Challenge-based learning: Bedrijven presenteren een digitale uitdaging, en studenten werken in teams aan een oplossing.
- Gastdocenten uit de praktijk: Professionals delen hun ervaringen en geven feedback op studentenprojecten.
Bij de HAN zien we de regio als campus. Van innovatiehub tot Centre of Expertise, en van netwerkplaats tot Smart Hub: stuk voor stuk vind je ze terug op de interactieve kaart.
LifePort als verbinder LifePort brengt onderwijs en bedrijfsleven samen. Tijdens het Semicon Event, bijvoorbeeld, werken studenten, onderzoekers en bedrijven samen aan innovaties in de halfgeleiderindustrie. Zo leren studenten niet alleen de theorie, maar bouwen ze ook een netwerk op in de regio.
4. In de regio worden studenten professionals
Een interessant perspectief komt uit deze column: in de regio Arnhem Nijmegen worden studenten niet alleen opgeleid, maar ook klaargestoomd om direct bij te dragen aan de lokale economie. Door samen te werken met bedrijven zoals NXP en Radboudumc, krijgen studenten de kans om ervaring op te doen en tegelijkertijd bij te dragen aan innovatie in de regio.
“Er gebeurt voor onze studenten heel veel buiten de campus van onze hogeschool. Bij bedrijven in de regio, groot en klein, worden ze professionals, net als bij instellingen en overheden. Daarnaast is ons onderzoek praktijkgericht, gestuurd door vragen uit de regio, bijvoorbeeld over netcongestie of het verbeteren van behandelingen.” Rob Verhofstad
Wat kunnen we hiervan leren?
- Regionale samenwerking versterkt niet alleen het onderwijs, maar ook de lokale economie.
- Studenten blijven vaker in de regio als ze ervaring opdoen bij lokale bedrijven.
- Praktijkervaring maakt studenten direct inzetbaar na hun studie.
5. Onderzoek en innovatie: Kennis die ertoe doet
Het Rapport Wennink wijst op het belang van innovatie-ecosystemen. Voor het hoger onderwijs betekent dit dat onderzoek niet alleen binnen de muren van de instelling mag blijven, maar vertaald moet worden naar praktische toepassingen.
Hoe dit in de praktijk werkt:
- Kenniscentra voor digitale transformatie, waar docenten, onderzoekers en bedrijven samenwerken aan innovatieve projecten en werken aan het verantwoord inzetten van technologie.
- Hackathons en webinars, om kennis te delen en nieuwe ideeën te genereren.
LifePort als innovatiehub LifePort fungeert als een hub voor innovatie in de regio. Door samen te werken met lokale overheden en bedrijven, dragen studenten bij aan projecten zoals slimme steden en duurzame technologieën.
6. Cultuurverandering: Digitale transformatie is mensenwerk
Technologie alleen is niet genoeg. Echte digitale transformatie vereist een andere manier van denken en werken. Dit betekent onder andere:
- Training voor docenten: Hoe geef je les in een digitale wereld? Hoe gebruik je nieuwe tools effectief?
- Agile teams: Flexibele, projectgerichte teams die snel kunnen inspelen op veranderingen.
- Een cultuur van experimenteren: Falen mag, zolang we ervan leren.
Wat betekent dit voor het hoger onderwijs? Digitale transformatie is geen IT-project, maar een culturele verandering. Het gaat om samenwerken, durven en blijven leren.
Conclusie: De toekomst begint vandaag
Het Rapport Wennink laat zien dat Nederland moet investeren in talent en digitale vaardigheden. Initiatieven zoals LifePort Arnhem Nijmegen tonen hoe dit in de praktijk kan worden gebracht: door onderwijs, bedrijfsleven en overheid te verbinden, en studenten voor te bereiden op een wereld die nog niet bestaat.
Wat kunnen we hiervan leren?
- Digitale vaardigheden moeten in alle opleidingen worden geïntegreerd.
- Flexibel leren maakt onderwijs toegankelijker en relevanter.
- Samenwerking met het werkveld zorgt ervoor dat studenten niet alleen theorie leren, maar ook praktijkervaring opdoen.
- Regionale initiatieven zoals LifePort kunnen een belangrijke rol spelen in het verbinden van onderwijs en arbeidsmarkt.
Vraag aan jou Hoe zie jij de rol van digitale transformatie in het hoger onderwijs? En wat zijn volgens jou de grootste uitdagingen en kansen? Deel je gedachten in de reacties.
Meer weten over de toekomst van het hoger onderwijs? Lees mijn blog ‘van diplomafabriek naar regeneratief ecosysteem‘
Leave a Reply