Twee weken geleden las ik in de Volkskrant een interview met Sander Duivestein over hoe hij AI inzet voor zijn werk. Toevallig kregen we gisteren, tijdens de tweede dag van de leergang Digitale Transformatie, zijn boek Echt Nep als literatuur uitgereikt ter voorbereiding op het gastcollege van Duivestein over de vraag: wat is nog echt in een wereld waar AI onze werkelijkheid, ons werk en zelfs ons zelfbeeld hervormt? Zijn inzichten hielpen me om wederom kritisch naar de rol van technologie te kijken — en naar mezelf. In deze blog een korte weergave van het gastcollege.
Van Cyclisch naar Kaleidoscopisch: De Vervorming van Ons Denken
Duivestein, verbonden aan het Verkenningsinstituut van Sogeti, schetste een beeld van een wereld in transitie. Waar we eerst dachten in cycli (seizoenen, generaties) en later in lineaire vooruitgang, leven we nu in een kaleidoscopische realiteit: elke draai aan de lens toont een nieuwe, onvoorspelbare patronen. Nicolas Carr waarschuwde al voor de vervlakking van ons denken door technologie, maar volgens Duivestein gaat het verder: we zien nu versplintering (elk zijn eigen waarheid) en vervreemding (het verlies van gedeelde realiteit).
Hij illustreerde dit met de DIKW-piramide (Data, Informatie, Kennis, Wijsheid), die onder druk staat. AI voedt ons met data en informatie, maar kennis en wijsheid blijven menselijk domein. Toch? Want wat als AI niet alleen onze teksten schrijft, maar ook onze gedachten vormgeeft?
AI als Hoofdredacteur, Complottheoreticus en Creatieve Partner
Duivestein deelde hoe hij zelf experimenteert met AI:
- Column/artikel schrijven zonder AI (kost één dag) versus schrijven met AI (kost drie dagen, levert meerdere artikelen en vervolgens AI inzetten als hoofdredacteur om tot 1 artikel te komen).
- Beter beargumenteren door AI — al leidt dat soms tot meer “doodsbedreigingen” in de reacties.
- Meer graven met AI: dieper, sneller, maar ook: wie bepaalt wat relevant is?
Hij noemde het voorbeeld van een student die de complottheorie Birds Aren’t Real bedacht als satire, maar die vervolgens door velen voor waar werd aangenomen. Of de Flat Earth Society, die dankzij algoritmes meer aanhang krijgt dan ooit. Wat is echt, wat is nep? Nepinformatie voedt onze gevoelens, en gevoelens worden werkelijkheid.
“De dot.com-bubble was een puistje vergeleken bij de huidige AI-bubble.”
Investeringen in AI-bedrijven zijn gigantisch, maar de toepassingen richten zich vooral op entertainment (nepmuziek, deepfake-films) en niet op maatschappelijke uitdagingen. OpenAI’s missie was ooit “AI voor iedereen”, maar de realiteit is: alles draait om commercie.
De Vibe Shift: Van Snapchat Dysmorphia tot Agentic AI
We leven in een tijdperk van versnelling. Wat trending is, bepaalt onze aandacht. Fysieke werkelijkheid wordt ondergeschikt aan de digitale. Jongeren passen hun uiterlijk aan op basis van Snapchat-filters (Snapchat Dysmorphia), en AI wordt steeds meer een operating system voor ons leven:
- Boomers gebruiken ChatGPT als vervanger van Google.
- Millennials zien het als personal advisor.
- Alpha’s (de nieuwe generatie) groeien op met AI als vanzelfsprekend onderdeel van hun team.
Volgens Duivestein gaan we naar een toekomst van Human-Agent Teams, waarbij AI niet alleen assisteert, maar samenwerkt. Maar wie is dan nog de baas? En wat als AI ons gedrag gaat nabootsen — en wij vervolgens AI gaan nabootsen?
- Human with Assistant – AI als hulpmiddel (zoals een rekenmachine).
- Human-Agent Teams – AI als teamlid, met eigen taken en verantwoordelijkheden.
- Human-Led, Agent-Operated – AI voert uit, de mens bepaalt de richting.
Digital Darwinism: Veranderen of Verdwijnen
Duivestein’s boodschap was helder. Kritisch nadenken over de wijze waarop AI ingezet wordt is belangrijker dan “AI First”. Maar ook: wendbaarheid is de enige overlevingsstrategie. Omdat het gaat over ‘van A naar Anders’ moet je blijven experimenteren.
Tot slot: AI is geen toekomstmuziek, maar nu. De vraag is niet of we het gebruiken, maar hoe. Hoe blijven we mens in een wereld waar alles maakbaar is? Hoe voorkomen we dat we dommer worden in plaats van slimmer?
Vraag aan jou: Hoe gebruik jij AI in je werk? Als tool, als teamlid, of als hoofdredacteur? Deel je ervaringen, wat wordt jouw volgende experiment?
Dit artikel is geschreven met hulp van Le Chat (Mistral).
Leave a Reply