Na de confronterende inzichten van Sander Duivestein in de ochtend van de tweede dag van de leergang reflecteerde Marco Derksen in de middag op de vraag: hoe navigeren we als organisaties en leiders door een wereld waarin digitale transformatie niet gaat over van A naar B, maar over van A naar ‘anders’? Met een schilderij van Magritte — de schilder schildert een vogel van een ei — als metafoor, schetste Derksen een beeld van onzekerheid, wendbaarheid en fundamentele verandering. Zijn boodschap was helder: we staan op een kantelpunt. De vraag is niet óf we moeten transformeren, maar hoe we betekenis geven aan die transformatie.
De Metafoor van Magritte: Wat Komt Er uit het Ei?
Derksen gebruikte het schilderij van Magritte om te illustreren dat we niet weten hoe digitale transformatie eruit gaat zien (wat er uit het ei komt). Wat we wel weten: we moeten wendbaar zijn. Maar wendbaarheid alleen is niet genoeg. De echte vraag is: zijn we nog wel het goede aan het doen?
Neem de politie: traditioneel gericht op criminaliteitsbestrijding, maar steeds meer tijd gaat zitten in bv. het omgaan met verwarde personen. Optimaliseren van het bestaande is niet genoeg. We moeten ons afvragen: wat is onze kernopdracht in een hyperconnected samenleving?
De Fasen van Technologische Revoluties: Waar Staan We Nu?
Carlota Perez leert ons dat technologische revoluties 50 tot 60 jaar duren, met een installatiefase (zoeken) en een deploymentfase (toepassen). Tussenin zit sociale onrust. Volgens Derksen zitten we nu in die tussenfase van de vierde industriële revolutie. Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat. Maar we kunnen wel leren van het verleden.
Leiderschap in deze onzekere tijden is gericht op het fungeren als gids op onbekend terrein, Derksen trekt de parallel met de trek naar het Westen in de USA: ze wisten niet waar het westen was en hadden geen route. De leider stuurde verkenners op pad en op basis van de verhalen bepaalden ze de volgende stappen in de route (korte experimenten en kampvuur gesprekken).
De levensduur van bedrijven daalt: van 60 jaar in de jaren ’60 naar 18 jaar in 2018. Bedrijven die overleven, zijn diegenen die niet alleen digitaliseren, maar transformeren.
Van Control naar Vertrouwen: Nieuwe Spelregels voor een Nieuw Speelveld
We zien ook verandering van organisatie van informatiestromen: van traditioneel (1.0 – hiërarchisch, lineair), via online (2.0 – digitalisering, efficiëntie) naar connected (3.0 – hyperconnected, netwerken). Derksen benadrukt: we hebben geen controle meer over informatiestromen.
De Dead Internet Theory voorspelt dat in 2026 90% van de online content door AI wordt gegenereerd. Hoe herwinnen we vertrouwen in informatie? Hoe organiseren we ons in een wereld waar iedereen met iedereen verbonden is?
Voorbeelden van verschuivingen naar hyperconnected samenleving:
- Travel en leisure: van reisbureau (traditioneel) naar booking.com en AirBnB (connected)
- Arbeidsmarkt: van krant intermediair, via monsterboard naar LinkedIn
- Politie: Van traditioneel naar WhatsApp-buurtgroepen.
- Retail: Van winkel naar connected (via bol.com).
- T-Mobile: Van klantenservice naar een community waar klanten elkaar helpen.
- John Deere: Van tractorverkoper naar ecosysteemleverancier.
Al deze voorbeelden laten een kopie zien van de fysieke wereld naar de digitale (digitalisering, optimaliseren van het bestaande). Zoals Perez zegt staan we echter op een kantelpunt: we moeten dingen op een andere manier gaan organiseren.
Twee Pijlers voor Transformatie
Er zijn twee pijlers nodig om de stap naar transformatie te kunnen zetten:
- Technisch: Datagedreven werken en digitale ecosystemen. Bijvoorbeeld: een digitale kennisassistent voor de politie, die de juiste informatie op het juiste moment biedt.
- Organisatorisch: Een ambidextere organisatie — zowel een stevige, hiërarchische structuur als een adaptief netwerk. Bij Buurtzorg is 90% van de organisatie ‘bewegend’ (informele structuur, adhoc in netwerken), met slechts 50 mensen in de centrale structuur. Zie ook: Ambidexteriteit: innoveren en optimaliseren in samenhang.
Aanpak van idee naar opschaling: via korte experimenten de 1-10-100 methode: eerst 1 maand, dan 10 maanden, dan opschaling.
De Mentale Transformatie: Zijn We Klaar voor ‘Anders’?
Derksen’s vraag aan ons: kunnen we anders naar onze eigen organisatie kijken? Digitalisering is van A naar B — transformatie is van A naar Anders. In de leergang gaan we met deze mentale transformatie aan de slag.
Dit artikel is geschreven met hulp van Le Chat (Mistral).
Leave a Reply