Samen met mijn collega Jochem ten Bohmer ben ik deze week gestart aan de leergang Digitale Transformatie, onder leiding van Marco Derksen. Voor mij is deze leergang niet alleen een kans om bij te leren, maar vooral om de HAN in beweging te krijgen richting digitale transformatie. Ik wil een beter beeld krijgen van hoe onze stip op de horizon eruitziet als hoger onderwijs instelling — ook al weten we nu nog niet precies hoe die stip eruitziet. Want digitale transformatie gaat niet over een lineaire reis van A naar B, maar over een fundamentele verschuiving: van A naar anders. De eerste dag bevestigde dat deze transformatie geen keuze is, maar een noodzaak. AI speelt hierbij een sleutelrol als katalysator van de vierde industriële revolutie. Maar wat betekent dat voor ons als organisatie, als leiders en als onderwijsprofessionals?
Marco Derksen benadrukte dat artificiële intelligentie (AI) niet langer een toekomstscenario is, maar een actieve kracht die bedrijfsmodellen, processen en zelfs hele sectoren herdefinieert: de vierde industriële revolutie kenmerkt zich door de integratie van digitale, biologische en fysieke systemen, waarbij AI de sleutelrol speelt. Het is geen vraag óf organisaties moeten transformeren, maar hoe snel ze kunnen bijbenen. Wie stilstaat, raakt achterop — of erger: irrelevant. Sander Duivestein van het Verkenningsinstituut Nieuwe Technologie (VINT, Sogeti),noemde dit op de tweede dag van de leergang ‘Digital Darwinism’.
Deze transformatie gaat verder dan het implementeren van nieuwe tools. Het raakt de kern van hoe we waarde creëren, beslissingen nemen en samenwerken. Volgens Gregory Vial (2019), Understanding Digital Transformation: A Review and a Research Agenda zijn er vier bouwstenen voor een succesvol digitaal transformatieproces:
- Strategische visie: Een helder ‘waarom’ dat verder gaat dan technologie alleen.
- Cultuur en leiderschap: Een omgeving die experimenten, leren en falen omarmt.
- Capaciteiten: De juiste vaardigheden en systemen om data en technologie te benutten.
- Klanten en ecosystemen: Het herdefiniëren van waardeproposities in een verbonden wereld.
Van Voorspelbaar naar Complex: De Nieuwe Realiteit
We verschuiven van een wereld met lineaire, voorspelbare processen naar een complexe, onvoorspelbare informatiesamenleving. Data is overal, maar betekenisvol inzicht is schaars. Organisaties die overleven, zijn diegenen die niet alleen technologie adopteren, maar ook hun mentale modellen bijstellen. Technologie ontwricht bestaande structuren — denk aan de impact van platformen als Uber op de taxibranche of AI op traditionele kantoorfuncties. Maar, en dat is cruciaal, technologie is niet alleen de driver van deze ontwrichting, maar ook een essentieel onderdeel van de oplossing.
De technologie zorgt voor een ontwrichting van de organisatie en dat vraagt om een strategische reactie. Het is niet genoeg om een app te bouwen of een chatbot in te zetten. Het gaat om het herontwerpen van processen, het herdefiniëren van klantrelaties en het creëren van wendbare organisaties die kunnen inspelen op constante verandering.
Leiderschap in Tijden van Ontwrichting
Wat vraagt dit van leiders? Allereerst: moed. Moed om bestaande aannames ter discussie te stellen, om te investeren in onzekerheid en om medewerkers mee te nemen in een reis zonder duidelijk eindpunt. Leiderschap in digitale transformatie betekent:
- Visie communiceren: Niet alleen ‘we gaan digitaal’, maar ‘dit is waarom het ertoe doet’.
- Ruimte voor experiment: Falen is geen teken van zwakte, maar van leren.
- Empathie en inclusie: Technologie mag nooit een doel op zich zijn, maar moet altijd dienen — of het nu gaat om klanten, medewerkers of de samenleving.
Marco Derksen wees op een paradox: hoe meer we afhankelijk worden van technologie, hoe belangrijker menselijke vaardigheden worden. Technologie is niet neutraal en creativiteit en ethisch oordeelsvermogen zijn competenties die machines (nog) niet kunnen vervangen.
Tot Slot: Een Oproep tot Actie
De eerste dag van de leergang liet zien dat digitale transformatie geen IT-vraagstuk is, maar een leiderschapsvraagstuk. Het gaat niet om technologie, maar om mensen — en hoe we samen betekenisvolle verandering kunnen creëren in een wereld die sneller draait dan ooit.
Wat is jouw volgende stap?
Vraag aan jou: Herken je deze uitdagingen in jouw organisatie? Wat is volgens jou de grootste barrière voor digitale transformatie? Deel je ervaringen in de reacties!
Dit artikel is geschreven met hulp van Le Chat (Mistral).
Leave a Reply